«Ὄχι στήν βία». Ἕνα σύνθημα πού βγαίνει μέ πόνο ἀπό τά χείλη τῶν ἀνθρώπων, πού ἐπιθυμοῦν νά ζήσουν σ’ ἕνα περιβάλλον μέ ἠρεμία καί γαλήνη. Κανείς δέν θέλει νά ζεῖ στήν χαώδη κατάσταση τῆς ἀναρχίας, στήν βαρβαρότητα καί τούς βανδαλισμούς. Παρ’ ὅλα αὐτά, ἡ βία ξεφυτρώνει κι ἁπλώνει τά πλοκάμια της ταχύτατα! Ὀξύμωρη κατάσταση! Ὅλοι πρεσβεύουν καί ἀγωνίζονται κατά τῆς βίας, ἀλλά ἡ βία, ὑπό τήν μορφή τῆς ἁμαρτίας, διατάζει ἀπολυταρχικά τίς κοινωνίες καί διαφεντεύει ὡς βασίλισσα… τίς καρδιές μας.
Ὁ Κύριος μέ τόν λόγο καί τήν παρουσία Του «ἦλθον βαλεῖν… μάχαιραν» (Ματθ. ι΄ 34), ἀνατρέπει «θεωρίες» καί «κατεστημένα» καί διακηρύττει τήν πνευματική βία: «Ἀπό δέ τῶν ἡμερῶν Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ ἕως ἄρτι ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν βιάζεται, καί βιασταί ἁρπάζουσιν αὐτήν» (Ματθ. ια΄ 12).
Ἡ πραγματική ἔννοια τῆς λέξης βία -ἀπό τήν ἀρχαία ἑλληνική- εἶναι δύναμη, ρωμαλεότητα, ἰσχύς, σθένος. Νά, λοιπόν, ποιά βία μᾶς χρειάζεται, ἡ καλή, ἡ ἁγία βία. Αὐτή πού θά ἀντισταθεῖ στήν ἁμαρτία καί θά κρατήσει ὄρθια τά κάστρα τῆς ψυχῆς μας. Σ’ αὐτή τήν ἁγία βία μᾶς καλεῖ ἡ Ἐκκλησία μας ἰδιαίτερα τίς ἡμέρες τοῦ Τριωδίου.
Φέτος, μαζί μέ τήν πρώτη του ἡμέρα, ὁ Φεβρουάριος μᾶς εἰσάγει στήν ἱερά περίοδο τῶν μεγάλων πνευματικῶν ἀγώνων καί τῆς βίας. Τά δύο πρόσωπα πού συναντοῦμε μόλις ἀνοίγει τό Τριώδιο, ὁ Τελώνης καί ὁ Φαρισαῖος, σκιαγραφοῦν ὁ ἕνας τήν παθητικότητα στήν ἁμαρτία καί ὁ ἄλλος τήν βία ἐνάντια σ’ αὐτήν.
Ὁ Φαρισαῖος δέν ἔκανε ποτέ τόν κόπο νά ἀγωνισθεῖ, δέν προσπάθησε ποτέ νά ἐπιβληθεῖ στά πάθη του. Ἔγινε ἕρμαιο τῆς οἰήσεως, μέ ἀποτέλεσμα νά χάσει τούς καρπούς τῆς προσευχῆς, τήν εὔνοια τοῦ Θεοῦ καί τήν πνευματική του ὑγεία. Ὁ Φαρισαῖος δόθηκε ἐξ ὁλοκλήρου στόν διάβολο! Τό κάλυμμα τῆς ψευτοευλάβειας, πού χρόνια κουβαλοῦσε, ἔπεσε καί ἀποκαλύφθηκε ἡ πνευματική του γυμνότητα.
Ἀντίθετα, ὁ Τελώνης ἄσκησε μεγάλη βία κατά τῶν παθῶν του. Συντετριμμένος ἀπό βαθειά ταπείνωση γιά τήν πνευματική του ἀθλιότητα, χύνει πικρά δάκρυα μετανοίας, ζητᾶ συγχώρεση καί ἔλεος ἀπό τόν Θεό καί φεύγει ἀπό τόν Ναό ἀναπαυμένος, χαρούμενος, δικαιωμένος. Ἡ πιό σκληρή βία κατά τοῦ ἑαυτοῦ μας εἶναι ἡὑψοποιός ταπείνωση. Κι ὅπως λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος: «Ὅσοι ἐπιζητοῦμε τήν ταπεινοφροσύνη, ἄς μήν παύουμε νά ἐξετάζουμε καί νά ἀνακρίνουμε τούς ἑαυτούς μας. Καί ὅταν αἰσθανόμεθα μέ τήν καρδιά μας ἀνώτερο σέ ὅλα τόν πλησίον, τότε εἶναι κοντά μας τό ἔλεος».
Αὐτή ἡ ἁγία βία ἔσωσε καί τόν ἄσωτο υἱό, πού προβάλλει ἡ Ἐκκλησία μας τήν δεύτερη Κυριακή τοῦ Τριωδίου. Ὁ ἀμελής υἱός τόσο ἀδιαφόρησε γιά τήν πνευματική του πορεία πού ὁ διάβολος εἰσῆλθε θραμβευτικά σάν πειρατής στήν ψυχή του καί σύλλησε τά πάντα. Ὁ σπόρος τῆς ἀγάπης, ὅμως, πού εἶχε σπείρει ὁ πατέρας του στήν καρδιά του, δέν μπόρεσε νά κλαπεῖ ἀπ’ τόν μισάνθρωπο. Κι ὅταν ρακένδυτος, βρώμικος, ἀποκαμωμένος, κατάκοπος «εἰσῆλθε εἰς ἑαυτόν» καί εἶδε τήν φοβερή του κατάντια, θυμήθηκε τήν ἄπειρη ἀγάπη τοῦ πατέρα του. Αὐτό ἦταν! Ἡ ἀγάπη ἔγινε βία πνευματική. Ἔγινε μετάνοια. Στηλώθηκε στά τρεμάμενα πόδια του καί πάλεψε. Ἡ πάλη ἦταν ἐπίπονη. Ἔνιωθε ἀνίσχυρος. Ὅμως, πολεμοῦσε, ἀντιδροῦσε, ἀναθεωροῦσε, ἀναστέναζε, ἔκλαιγε… μαχόταν. Δέν ἀπογοητεύτηκε. Ἀργά, μά σταθερά, προχωροῦσε καί πολεμοῦσε… ὥσπου ἔφτασε στήν φιλόστοργη ἀγκαλιά τοῦ πατέρα του! Ἄν σταματοῦσε ἔστω καί γιά λίγο τήν φοβερή πάλη τῆς μετάνοιας, θά καταστρεφόταν ὁριστικά. Ἡ ἁγία βία τόν ἔσωσε!
Ἡ Ἐκκλησία, μέ τό Εὐαγγέλιο τῆς τρίτης Κυριακῆς τοῦ Τριωδίου, συνεχίζει νά τονίζει τήν σημασία τῆς πνευματικῆς βίας, ἡ ὁποία προκαθορίζει τήν ποιότητα τῆς ζωῆς μας, μέ προεκτάσεις αἰώνιες. Ὁ Κύριος ὅταν ἔλθει «ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ» (Ματθ. 25, 31), θά κρίνει τήν βία πού ἐξασκήσαμε κατά τοῦ ἐγωισμοῦ μας. Τότε, θά ἀκούσουν «οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός», «δεῦτε, κληρονομήσατε τήν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπό καταβολῆς κόσμου· ἐπείνασα γάρ καί ἐδώκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα καί ἐποτίσατέ με…» (Ματθ. 25, 34-36). Αὐτή ἡ θυσιαστική ἀγάπη θά προσδιορίσει τήν αἰώνια μακαριότητα!
Τήν τέταρτη Κυριακή τοῦ Τριωδίου, ἡ Ἐκκλησία μᾶς παρουσιάζει κι ἄλλη μορφή τῆς ἁγίας βίας, τήν συγγνώμη. «Ἐάν γάρ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τά παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καί ὑμῖν ὁ πατήρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος· ἐάν δέ μή ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τά παραπτώματα αὐτῶν, οὐδέ ὁ πατήρ ὑμῶν ἀφήσει τά παραπτώματα ὑμῶν» (Ματθ. 6, 14-15). Ἡ συγχώρεση ἔχει θεῖο μεγαλεῖο. Μᾶς ἐξομοιώνει μέ τόν Θεό. Μπορεῖ νά φαίνεται δύσκολη, ἀλλά εἶναι ἁπλή.
Ὁ ἅγιος Νεῖλος ὁ Ἀσκητής μᾶς ἐξηγεῖ ἕναν εὔκολο τρόπο γιά νά πυγμαχήσουμε ἐναντίον τῆς σκληροκαρδίας: «Εἶναι συνηθισμένο, ὁ δυστυχής ἄνθρωπος νά στρέφεται πάντοτε μέ ἰδιαίτερη σπουδή πρός αὐτά πού τόν βλάπτουν, καθόσον πολλοί δαίμονες στρατεύονται συνεχῶς ἐναντίον του καί τόν προτρέπουν πρός τό κακό. Ἀλλά ἐμεῖς, ἄς ἀντιτάξουμε στήν βία αὐτή τῶν δαιμόνων τήν δική μας βία. Διότι αὐτός πού ἀγωνίζεται, ὀφείλει νά διορθώνει κάθε ρυπαρό λογισμό καί νά ὀργίζεται μέ τόν ἑαυτό του καί νά ἐπικαλεῖται τόν Θεό προτοῦ νά ἀποχαυνωθεῖ καί γίνει μαλθακός ὁ λογισμός του».
Ἀρχή πνευματικῆς βίας καί ἀσκήσεως τό Τριώδιο. Τό τετράπτυχο: ταπείνωση – μετάνοια – ἀγάπη – συγχώρεση, ἄς εἶναι καθημερινός στόχος, ἀκατάπαυστος ἀγώνας καί θερμή προσευχή. Γιατί… «ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν βιάζεται, καί βιασταί ἁρπάζουσιν αὐτήν».
