Τά μεγάλα πάθη τῆς ψυχῆς, θέλοντας οἱ Ἅγιοι νά καταδείξουν τή σοβαρότητα τους, τά χαρακτηρίζουν ὡς λέπρα. Ἕνα ἀπό αὐτά εἶναι καί ἡ μνησικακία. Μνησικακία εἶναι ἡ διατήρηση τῆς ὀργῆς, μία συνεχής κακία, ἕνα καρφί μπηγμένο στήν ψυχή. Τό νά διατηρεῖ κανείς στή μνήμη του ἕνα κακό πού τοῦ ἔγινε καί νά ἐπιθυμεῖ τήν ἀνταπόδοσή του. Ἡ μνησικακία ἐκφράζεται ὄχι μόνο μέ πράξη, ἀλλά καί μέ λόγο καί μέ τή συμπεριφορά μας. Μπορεῖ κανείς καί μέ ἕνα βλέμμα ἤ ἕναν μορφασμό νά πληγώσει τόν ἀδερφό του.
Ὑπάρχουν καί περιπτώσεις πού ἡ μνησικακία δέν εἶναι καί τόσο φανερή. Ἔτσι, συμβαίνει κάποια φορά νά συγχωροῦμε αὐτόν πού μᾶς λύπησε, ὅταν ὅμως μαθαίνουμε πώς τοῦ συνέβη κάποια συμφορά, χαιρόμαστε. Ἤ πολλές φορές ζητοῦμε ἀπό κάποιον συγχώρηση, συνεχίζουμε ὅμως νά εἴμαστε λυπημένοι μαζί του καί νά ἔχουμε κακή ἀνάμνηση ἀπ’ αὐτόν. Αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ μνησικακία συνεχίζει νά ὑπάρχει μέσα μας.
Θεωρεῖ κανείς ὅτι ἡ μνησικακία στρέφεται ἐναντίον τοῦ ἀτόμου πού τή δέχεται. Ὅμως, στήν πραγματικότητα καταστρέφει αὐτόν πού τήν ἐγκολπώνεται καί τήν ἐνεργεῖ. Νομίζουμε ὅτι μέ τό νά κρατᾶμε κακία ἐναντίον κάποιου τόν ἐκδικούμαστε. Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι βασανίζουμε τόν ἑαυτό μας.
Ἀσυμβίβαστη μέ τή χριστιανική ζωή
Πράγματι, φοβερό τό πάθος τῆς μνησικακίας. Καταστρέφει τίς σχέσεις μας καί δέν μᾶς ἀφήνει νά χαροῦμε τή ζωή. Δέν μποροῦμε νά ἡσυχάσουμε ποτέ. Ἀπαιτοῦμε ὁ ἄλλος νά μᾶς δικαιώσει. Καί ἐπειδή δέν τό κάνει, γεμίζουμε μέ ἀρνητικές σκέψεις καί ταραχή.
Ἐπιπλέον, ἡ μνησικακία δέν βοηθᾶ τόν ἄνθρωπο νά μετανοήσει, γιατί συνεχῶς σκέφτεται τά σφάλματα τοῦ ἀδελφοῦ του. Ἀλλά οὔτε καί νά προσευχηθεῖ μπορεῖ, ἐπειδή ὁ νοῦς του εἶναι σκοτισμένος καί ἡ θεία χάρις τόν ἔχει ἐγκαταλείψει. Ὁ μνησίκακος δέν μπορεῖ νά πεῖ τήν προσευχή πού μᾶς παρέδωσε ὁ Κύριος, τό «Πάτερ ἡμῶν», γιατί αὐτό προϋποθέτει συγχώρηση τῶν ὀφειλετῶν μας. Τό πιό σημαντικό εἶναι ὅτι αὐτός ὁ ὁποῖος μνησικακεῖ δέν μπορεῖ νά πλησιάσει τά ἄχραντα Μυστήρια.
Ὁ μνησίκακος στήν πραγματικότητα λατρεύει τόν ἑαυτό του. Γι’ αὐτό καί δέν συγχωρεῖ καί δέν δέχεται νά συνυπάρξει μέ τόν διπλανό του. Ζεῖ στή μοναξιά του, χωρίς νόημα, γεμάτος ἀπό κακούς λογισμούς.
Ἡ ἁμαρτία αὐτή εἶναι χειρότερη καί ἀπό τήν ἁμαρτία τῆς πορνείας. Γιατί αὐτός πού ἔπεσε σέ πορνεία, μέ τήν ἱκανοποίηση τῆς ἐπιθυμίας αὐτῆς δίνει τέλος σέ αὐτήν τήν ἐνέργεια. Ὅμως, ὁ μνησίκακος συνεχῶς ἐνεργεῖ αὐτό τό πάθος καί δέν δίνει τέλος σέ αὐτό.
Ἡ σκιαγράφηση τῆς εἰκόνας τοῦ μνησίκακου ἀνθρώπου εἶναι ἀπογοητευτική. Ὁ μνησίκακος ἄνθρωπος χαρακτηρίζεται ἀπό ἀνισορροπία καί ψυχική ἀκαταστασία. Δέν μπορεῖ ποτέ νά ἠρεμήσει καί νά ἡσυχάσει. Σκέφτεται τά λόγια καί τίς πράξεις αὐτοῦ πού τόν ἀδίκησε καί γίνεται θηρίο. Ὄχι μόνο δέν συγχωρεῖ, ἀλλά περιμένει τήν κατάλληλη εὐκαιρία, γιά νά «χτυπήσει». Συνεχῶς μετράει τά σφάλματα τοῦ πλησίον του, ἐνῶ παραβλέπει ἤ δικαιολογεῖ τά δικά του. Νομίζει πώς δέν τόν ἀγαποῦν, ὅτι μιλᾶνε γι’ αὐτόν καί σκέπτονται ἐναντίον του. Εἶναι σάν φυλακισμένος· δύσκολα μπορεῖ νά βγεῖ ἀπό τή γνώμη του καί νά συνεννοηθεῖ μέ τόν ἄλλον.
Τί νά κάνουμε;
Ἕνας τρόπος γιά νά καταπολεμήσουμε τή μνησικακία εἶναι νά προσευχόμαστε γιά τό πρόσωπο πού ἡ θύμησή του μᾶς ἐνοχλεῖ. Σιγά-σιγά, μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ, ἐφόσον ἡ στάση μας εἶναι εἰλικρινής, θά καταφέρουμε νά διώξουμε τίς κακές ἀναμνήσεις καί νά βάλουμε τό πρόσωπο αὐτό στήν καρδιά μας.
Ἄλλος τρόπος εἶναι νά μήν ἀπομακρυνόμαστε ἀπό τόν ἀδελφό πού μᾶς λύπησε, ἀλλά νά τοῦ μιλᾶμε ὄμορφα καί νά ἔχουμε ταπεινή συμπεριφορά ἀπέναντί του. Ἔτσι, καί δέν ἀποκοβόμαστε ἀπό τόν ἀδελφό μας καί τόν βοηθᾶμε νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό ὀποιαδήποτε ἀρνητικά συναισθήματα ἔχει γιά μᾶς.
Νά ὑπομείνουμε τόν λόγο τοῦ ἀδελφοῦ μας καί νά μήν προσπαθήσουμε νά ἀνταποδώσουμε τό κακό πού μᾶς ἔγινε. Νά θυμηθοῦμε τά δικά μας ἁμαρτήματα. Ἀκόμη, νά φέρουμε στόν νοῦ μας τά παθήματα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ καί τόν σταυρικό Του θάνατο. Ἡ ἀνεξικακία Του ἀπέναντι στούς σταυρωτές Του θά μᾶς κάνει νά ντραποῦμε καί θά μαλακώσει τήν καρδιά μας. Ἐάν δέν συγχωρήσουμε, δέν θά συγχωρήσει κι ἐμᾶς ὁ Θεός.
Ἀκόμη κι ἄν ὁ πλησίον μᾶς ἔχει προξενήσει μεγάλο κακό καί μᾶς ἔχει λυπήσει πολύ, ἐμεῖς νά τόν συγχωρήσουμε καί νά προσπαθήσουμε νά συμφιλιωθοῦμε μαζί του. Αὐτό δέν εἶναι ἀδυναμία. Δείχνει ἀνώτερη πνευματική κατάσταση.
Νά μήν ἀφήνουμε νά χρονίζει μέσα μας ἡ μνησικακία. Νά βάλουμε ὡς προτεραιότητα στή ζωή μας τή συμφιλίωση καί νά μήν ἡσυχάζουμε, ἐάν δέν τό ἐπιτύχουμε. Νά ἀσχολούμαστε μόνο μέ αὐτό ὅλη τήν ἡμέρα, δηλαδή πῶς θά καταφέρουμε νά συγχωρηθοῦμε, κι ὅλα τ’ ἄλλα νά τ’ ἀφήσουμε. Διότι λέει ὁ Κύριος: «Ὁ ἥλιος πού δύει νά μή σᾶς βρίσκει σέ κατάσταση ὀργῆς καί θυμοῦ» (Ἐφ. δ΄ 26). Ἡ καθυστέρηση τῆς συμφιλίωσης μέ τόν ἀδερφό μας σκληραίνει τήν καρδιά καί κάνει δυσκολότερη τήν ἀποκατάσταση τῶν σχέσεων.
Τί πιό ὄμορφο ἀπό τή συγχώρηση! Πόση γαλήνη καί πόση ἀνάπαυση θά ἔρθει μέσα μας.
Ὁ Θεός, σέ ὅλη τήν ἐπίγεια ζωή Του, δίδαξε μακροθυμία, συγχωρητικότητα, ἀνεξικακία. Ἡ μνησικακία δέν ἔχει καμιά θέση στή ζωή τοῦ Χριστιανοῦ. Νά μνησικακοῦμε μόνο κατά τῶν δαιμόνων καί κατά τῶν παθῶν, πού μᾶς ταλαιπωροῦν.
Ἄν τό σκεφτοῦμε ἁπλά, δέν ὑπάρχει εὐκολότερο πρᾶγμα ἀπό τήν συγχώρηση. Μήπως ἀπαιτεῖ σωματικό κόπο; Μήπως χρειάζεται νά δαπανήσουμε μεγάλα χρηματικά ποσά ἤ νά ὑποβληθοῦμε σέ ἑκούσια βασανιστήρια;
Ἀρκεῖ νά τό θέλουμε καί τό ἐπιτυγχάνουμε ἀμέσως! Γιά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, νά μάθουμε νά συγχωροῦμε τά ἁμαρτήματα τῶν ἄλλων.
